به گزارش خبرگزاری کتاب ایران ( ایبنا ) ، نشست چالش‌های قهرمان‌سازی برای دختران ایرانی به همراه رونمایی از جلد دوم کمیک «روشنک» در شهر کتاب الف برگزار شد. در این نشست، فعالان حوزه ادبیات و تولید محتوای کودک و نوجوان درباره ضرورت خلق کاراکترهای بومی و ابرقهرمانان ایرانی برای دختران سخن گفتند.
خلأ کاراکتر ایرانی در میان کودکان مشهود است
شیرین محرابیان، سرویراستار استودیو کمیکا، با اشاره به نتایج پژوهش‌های انجام‌شده درباره شخصیت‌های محبوب کودکان ایرانی گفت: در سال‌های اخیر، در تحقیقی از بچه‌های ایرانی درباره کاراکترهای محبوبشان پرسیده شد و هر ده شخصیت برگزیده غیرایرانی بودند. همین مسئله برای دغدغه‌مندان فرهنگی زنگ خطر بود؛ چراکه با وجود ادبیات غنی ایران، کمتر قصه‌ای داریم که از دل آن کاراکتری ماندگار و زنده خلق شود؛ کاراکتری که وارد حوزه‌هایی مانند نوشت‌افزار، پوشاک، اسباب‌بازی یا حتی سینما شود.
او ادامه داد: برای ماندگار شدن کاراکتر، تداوم در روایت مهم است؛ یعنی ماجراهای او باید در قالب‌های مختلف و در فواصل زمانی منتشر شود تا مخاطب با او زندگی کند. صنعت نشر باید به این سمت حرکت کند. در مخاطب‌سنجی‌هایی که انجام دادیم، دریافتیم ژانر داستان‌های تصویری و ابرقهرمانی بیشترین تأثیر را دارد.
محرابیان افزود: یکی از چالش‌های مهم، مسئله کپی‌رایت است. چون تولیدکنندگان معمولاً ترجیح می‌دهند از کاراکترهای خارجی استفاده کنند تا حق‌الزحمه‌ای پرداخت نکنند. در حالی که اگر به سمت خلق شخصیت‌های ایرانی برویم، باید سازوکار اقتصادی پایداری برای پشتیبانی از خالقان این آثار در نظر بگیریم.
روشنک، دختری از تبار گردآفرید
ماه‌منیر داستان‌پور، نویسنده کمیک روشنک، در این نشست گفت: کمیک در فرهنگ ما تازگی ندارد؛ پیش‌تر هم در قالب‌هایی مثل پرده‌خوانی وجود داشته است. در روشنک، دختری را معرفی کرده‌ایم که شبیه گردآفرید است؛ دختری با فرم مادرانه و ویژگی‌های زن ایرانی.
او افزود: در نگارش فیلمنامه انیمیشن شاهنامه متوجه شدم که آثار تصویری این ظرفیت را دارند که به خانه‌ها بروند و با بچه‌ها ارتباط بگیرند. کاراکترسازی یعنی معرفی قلب یک شخصیت و جان‌دادن به او. ما در ادبیاتمان مواد اولیه فراوانی برای ساخت ابرقهرمان داریم؛ فقط باید با زبانی تازه به بچه‌ها معرفی‌اش کنیم.
به گفته داستان‌پور، روشنک قرار است تصویری نو از زن قهرمان ایرانی ارائه دهد: او مانند قهرمانان زن ادبیات بین‌الملل نیست؛ هوش و قدرت ویژه‌ای دارد که برای بچه‌ها جذاب است. تلاش کردیم او را چنان معرفی کنیم که مثل فروشنده‌ای که به کارش ایمان دارد، محصولش را با شوق عرضه کند.
زن ایرانی خرد و هوشمندی ذاتی دارد
معصومه یزدانی، نویسنده و کارشناس ادبیات کودک و نوجوان، درباره ویژگی‌های زن ایرانی گفت: روشنک کاراکتری است که ریشه در المان‌های فرهنگی ایران دارد. زن ایرانی از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی و پیشینه فرهنگی، ناگزیر بوده هوشمند و آماده باشد؛ زیرا طبیعت ایران سرسخت است و برای زیستن در چنین سرزمینی باید خرد داشت.
او ادامه داد: زن ایرانی همیشه میان احساس و هوش خود در نوسان است، اما خرد را راهنمای عملش می‌کند. او مثل قهرمانان انیمه‌ها درگیر خود یا جنگ بی‌هدف نیست؛ اگر هم بجنگد، برای خرد و حفظ سرزمینش می‌جنگد. مثل گردآفرید که در نبرد با سهراب، هدفش دفاع از خاک ایران بود نه شکست دشمن.
یزدانی در پایان گفت: این اندیشه، وابسته به تاریخ و جغرافیای ماست؛ زن ایرانی از خردش برای بقا و تعالی استفاده کرده و همین او را به الگویی ماندگار بدل می‌کند.
اقتصاد باید در خدمت فرهنگ باشد
مریم جلالی، استاد دانشگاه شهید بهشتی و متخصص ادبیات کودک و نوجوان، نیز در این نشست با تأکید بر پیوند میان فرهنگ و اقتصاد گفت:
کار اقتصاد باید در خدمت فرهنگ باشد. همان‌طور که لباسِ تن کاراکتر باید ایرانی باشد، محیط و فضای داستان نیز باید از بهترین بک لینک بطن فرهنگ ما برخیزد.
او با اشاره به تاریخچه ابرقهرمانان زن در غرب گفت: از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد، با اوج گرفتن موج فمینیسم، نویسندگان زن تشویق شدند که کاراکترهای ابرقهرمان خلق کنند؛ آثاری مانند زنان کوچک در همین دوره شکل گرفت. در این آثار، مفاهیم جنسیتی بازتعریف شد و سپس فناوری نیز به آن اضافه شد تا تعریف ابرقهرمان تغییر کند.
جلالی توضیح داد: ابر قهرمان در تعریف سنتی، کسی است که قدرت، مسئولیت و روحیه فداکاری دارد. اما در دو دهه اخیر، ابرقهرمان زن نوجوانی پخته‌تر است که میان سنت و مدرنیته تعادل برقرار می‌کند و پیوندش با فرهنگ خود را از دست نمی‌دهد.